افسانه علی مانگا

همشهری -علي رحماني، كسي كه داستان زندگي‌اش سال‌ها بين تماشاگران پرسپوليس دهان‌به‌دهان مي‌چرخيد.

تازه يك ساعت بود كه پدر و پسر از پيش روانپزشك برگشته بودند. كسي در خانه نبود و علي مانگا هم كيان را تنها گذاشت.

او قلم به دست گرفت و آخرين كلمات را روي كاغذ آورد؛ «بابا ديگر نمي‌توانم اين وضعيت را تحمل كنم. اين بود فوتبالي كه مي‌گفتي؟ اين همه براي پرسپوليس خرج كردي آخرش اين شد؟ خودت را فداي پروين كردي و الان كه زمين‌ خوردي ديگر، هيچ كس سراغي ازت نمي‌گيرد. اين فوتبال خيلي كثيفه بابا.» پسر ديگر نمي‌خواست نفس بكشد و ديگر هم نكشيد. اينها نفس‌هاي آخر بود. اما پدر ماند و سال‌ها بعد كه حالا باشد، تداركاتچي تيم‌هاي ملي شد.

«علي مانگا» چهره شناخته شده فوتبال ترجيح مي‌دهد خود را يك طرفدار عاشق‌پيشه معرفي كند تا يك ليدر. آنچه او در سينه دارد بخشي از تاريخ فوتبال ايران است؛ حقايق تلخ و شيريني كه ما خواستيم بخشي از آن را مكتوب كنيم.

سال1346 كه زلزله بوئين زهرا آمد، علي رحماني 12-10 سال داشت. وقتي شنيد تختي توي ميدان 26اسفند (ميدان انقلاب) اعانه جمع مي‌كند به آنجا رفت. مي‌دانست كه تختي توي قنادي سينا است.

روح‌الله صاحب مغازه، او را خوب مي‌شناخت. براي همين سفارشش را به تختي كرد. مانگا هم كه از ماجرا خبر نداشت، با او به مسابقات انتخابي تيم ملي رفت؛ «توي سالن خيلي شلوغ بود. رفتم قاتي تماشاچي‌ها. همه داد و فرياد مي‌كردند.

بعضي‌ها هم كتشان را درآورده بودند و در هوا مي‌چرخاندند. خيلي خوشم آمد و با اينكه تا آن موقع به سالن نرفته بودم،‌مثل بقيه داد و فرياد كردم».

او آن‌قدر داد و فرياد كرد كه نفر كناري‌اش به او پيشنهاد داد تا براي تشويق به امجديه بروند. اما او پولي در بساط نداشت و نمي‌توانست به استاديوم امجديه برود؛ «ولي يارو ول‌كن نبود كه. گفت پولي نمي‌خواهد و بعد با هم رفتيم آنجا.»

وقتي كه به جايگاه شاهيني‌ها رسيد، مانگا وسوسه شد: «مي‌گفت شاهيني‌ها ضد حكومت هستند و من هم ناخودآگاه طرفدار اين تيم شدم. ما درست روبه‌روي جايگاه بوديم. بعد اسم اين تيم پرسپوليس شد. بعدش هم پيكان شد و باز هم پرسپوليس. ولي من ديگر نتوانستم از اين تيم دل بكنم و در تمام اين سال‌ها با پرسپوليس زندگي كردم. خدا آقا تختي را بيامرزد، او باعث شد كه به سمت ورزش بيايم.»

حالا چرا مانگا؟

بچه‌هاي تيم ملي هر چي روي دروازه ناسيونال اروگوئه حمله كردند، مانگا -دروازه‌بان اروگوئه- همه توپ‌ها را گرفت. فرداي آن روز مانگا در يكي از روزنامه‌ها گفته بود: «توي ايران هر كسي به من گل بزند، پولي كه از بازي‌هاي دوستانه گرفتم را به او مي‌دهم».

علي مانگا در تيم افشين قهرمان باشگاه‌هاي تهران ( 35 سال پيش) مرتضي احمدي حامي تيم را در سمت راست مي‌بينيد.

اين را گفت و به قولش عمل نكرد. چرا كه چند روز بعد ناسيونال اروگوئه مقابل پرسپوليس بازي كرد و در آن مسابقه بالاخره ايرج سليماني يك گل زيبا به مانگا زد. فرداي بازي در تمرين پرسپوليس بهرام مودت غايب بود. پرسپوليس در واقع گلر ديگري نداشت و علي پروين براي حل اين مشكل تصميم گرفت يكي از هواداران تيم را توي دروازه قرار بدهد.

پروين، علي رحماني را انتخاب كرده بود. بهترين‌هاي پرسپوليس توي تمرين بودند؛ از همايون بهزادي، صفر ايرانپاك و حسين كلاني گرفته تا حميد جاسميان، آشتياني و فريدون معيني. اما غول‌هاي آن زمان اين تيم نتوانستند گلي به علي بزنند.

پروين به قدري با اين موضوع حال كرده بود كه به شوخي فحشي به علي داد و گفت: «تو پوز مانگا رو هم زدي». بعد تماشاگران خودجوش شعار دادند: «علي مانگا دوستت داريم. علي مانگا دوستت داريم.»

از همان‌جا بود كه به علي رحماني لقب «مانگا» دادند؛ «خدايي‌اش گلر تيم ناسيونال اروگوئه خيلي عالي بود. اين تيم آمده بود چند تا بازي دوستانه توي تهران انجام بدهد. با تيم ملي بازي كرد و مانگا گل نخورد. جلوي پرسپوليس هم به سختي گل خورد. فكر كنم 30 سال پيش بود و از همان موقع من شدم مانگا.»

به هر حال، اگر گلر اروگوئه‌اي يك گل از پرسپوليس دريافت كرد، ولي رحماني چنين اجازه‌اي به بهترين‌هاي اين تيم نداد تا «مانگا»ي واقعي مشخص شود!

ارث پدرم را براي پرسپوليس خرج كردم

ثروت پدرش به او ارث رسيد. اوايل انقلاب بود و همان موقع يك مغازة دو دهنه در ميدان انقلاب خريد و ساندويچي كرد. به قدري درآمد داشت كه سال59، وقتي پرسپوليس لباس بازي نداشت، 30هزار تومان به ابوالفضل جلالي (مدير برنامه‌هاي فعلي علي كريمي) داد تا براي تيم لباس بخرد؛ «از اين كارها زياد كردم. چون تعصب زيادي به اين تيم داشتم. يك روز محمد دادكان به پروين گفت صلاح نيست كه علي مانگا براي تيم از جيبش خرج كند، بايد پولش را بدهيد. ولي نه به من پولي دادند و نه من پولي مي‌خواستم.»

عاشق غلام فتح‌آبادي بود. اصلا خودش فتح‌آبادي را به پرسپوليس آورده و در رستوران ميخك برايش مراسم عروسي گرفت؛ «برايش گروه اركستر آوردم، از خودش بپرسيد، به خدا راست مي‌گويم. چون دوستش داشتم. بيچاره براي اينكه توي پرسپوليس فيكس بازي كند، هميشه توي محوطه 6 قدم توپ را به پروين پاس مي‌داد. براي همين بود كه پروين در 40 سالگي آقاي گل شد». مجيد سبزي هم از كانال مانگا به پرسپوليس آمد.

پروين، عمو محراب را گول زد

بعد از انقلاب، زماني كه محراب شاهرخي سرمربي پرسپوليس بود، پروين مي‌خواست تعدادي از بازيكنان اين تيم را كنار بگذارد. انگار او با بازيكناني كه اسمشان محمد بود، مشكل داشت. بازيكناني مثل محمد پنجعلي، محمد مايلي‌كهن و محمد‌دادكان. موضوع را با شاهرخي در ميان گذاشت و براي راضي‌كردن سرمربي تيم گفته بود: «تو اينها را اخراج كن، بقيه‌اش با من.

من با تو هستم، تماشاگران، مانگا و بقيه تيم‌ها هم با تو هستند.» در اين اوضاع تماشاگران سازماندهي شدند تا عليه اين 5 بازيكن شعار دهند كه البته درگيري جزئي هم بين مانگا و مايلي كهن به وجود آمده بود.

كيان رحماني پسر علي مانگا را در كنار علي پروين مي‌بينيد. تيم پرسپوليس اوايل دهه60 با همان نام‌هاي آشنا: دادكان، پنجعلي، درخشان وبقيه بچه‌ها. كيان سفيد بخت نشد.

مسابقه تهران جوان و پرسپوليس توي ورزشگاه امجديه بود. در جريان بازي مايلي كهن از توي زمين بيرون آمد و به طرف سكوها هجوم برد، از فنس رفت بالا و مي‌خواست به مانگا هجوم ببرد. اما دستش نرسيد و گفت: «اي، منافق كثيف!» البته مانگا هم آرام ننشست. مايلي كهن، وقتي آرام شد و به زمين برگشت، توسط محسن زماني داور مسابقه از زمين اخراج شد: «من را هم بردند كلانتري. بعد هم پروين، خوردبين و پنجعلي ضمانت كردند و آمدم بيرون».

اما بالاخره 5 بازيكن پرسپوليس را از اين تيم كنار گذاشتند و به موازات آن مصطفي داوودي رئيس تربيت بدني شد. او كه روابط نزديكي با پنجعلي و مايلي كهن داشت، به پروين رودست زد. رئيس وقت تربيت بدني به پروين گفت كه اگر اين 5 بازيكن توي پرسپوليس نباشند او هم نيست. پروين هم نقشه ديگري كشيد. او براي اينكه توي پرسپوليس بماند، تصميم گرفت شاهرخي را حذف كند.

براي همين به او گفت كه در اين شرايط بهتر است از اين تيم كنار بكشد؛ «بيچاره عمو محراب. خيلي مربي خوبي بود. خدا بيامرز هميشه در خانه‌اش به روي فوتبالي‌ها باز بود. اگر يك دانه نان داشت با بقيه تقسيم مي‌كرد. ولي گول پروين را خورد.»

درختي كه از ريشه درآمد

حسين شلغم، ليدر قديمي پرسپوليس تعريف مي‌كند در يكي از مسابقه‌هاي پرسپوليس قبل از انقلاب، علي مانگا براي كتك‌زدن طرفداران حريف يك تنه درخت كنار امجديه را از ريشه درآورده است. فرداي آن روز روزنامه تاج ورزشي كه سردبيرش هوشيارنژاد بود، نوشت: «مانگا با درخت تماشاگران ملوان را فراري داد». البته نقشه ناجوانمردانه كتك زدن هواداران اين تيم از پيش طراحي شده بود.

توي بازي رفت 2 تيم، طرفداران اين تيم حسابي طرفداران پرسپوليس را كتك زده بودند؛ مانگا هم براي تلافي، تصميمي ديوانه‌وار گرفت تا قير داغ روي آنها بپاشد: «يك بشكه قير داغ كرديم و توي بازي برگشت آورديم تو امجديه.

روزنامه هدف ورزشي مورخ 26/06/ 1382. عكس مربوط به بازي ايران- الجزاير در دوره جام تخت جمشيد است.

بعد قير داغ را توي قوطي مي‌ريختيم و مي‌پاشيديم روي طرفداران اين تيم. طوري كه آنها مدام روي سكوها در حال فرار بودند. البته نمي‌خواستيم همچين بلايي سر آنها بياوريم ولي ملواني‌ها توي انزلي با قمه و شمشير افتادند به جان ما. سر چند تا از بچه‌ها شكسته بود». مانگا آن شب را توي بازداشتگاه خوابيد و فردايش پرويز قليچ‌خاني ضمانتش را كرد. او البته دست بزن داشت.

هميشه يك پاي درگيري‌هاي امجديه بود. توي همان روزها يك بار جلوي 20 مامور امنيتي ايستاد و با اينكه كلي كتك خورده بود، به سختي روي پايش ايستاده و گفته بود: «نفس‌كش‌ها!»

مانگا قبل از انقلاب، شب‌هاي زيادي را به خاطر زد و خورد، توي بازداشتگاه در حالي كه از سقف آويزان بود، گذراند. خيلي‌ها ضمانتش را كردند و يك بار قبل از جام جهاني1978 حشمت مهاجراني سرمربي تيم ملي و پرويز قليچ‌خاني ملي‌پوش آن زمان براي بيرون آوردنش به زندان قصر رفتند.

زندگي‌ام را باختم
همان روزي كه پروين و پنجعلي ضمانت مانگا را كرده بودند، محمود امامي مدير عامل وقت كفش ملي هم همراهشان بود. او دورادور به حركاتش چشم دوخته بود. وقتي مانگارا آزاد كردند، در يك فرصت مناسب به او پيشنهاد كار در كفش ملي را داد. به اين ترتيب مانگا 16سال از فوتبال دور بود و بعد با يك اتفاق تلخ دوباره به فوتبال برگشت.

خانواده او در اين فاصله توسط يك واسطه به تركيه برده شد. اما طرف دزد درآمد و همه پول‌هاي آنها را خورد. دست آخر مانگا تنها به تهران برگشت. در اين شرايط تنها كسي كه به نظرش آمد، علي پروين بود. رفت نمايشگاه سورتمه توي ميدان هفت‌تير .

تا رسيد به نمايشگاه پروين او را در آغوش گرفت. به نظر از اين ملاقات خيلي خوشحال شده بود. مدت‌ها بود كه مانگا را نديده بود. در حالي‌كه با هم احوالپرسي مي‌كردند، پروين پرسيد:«تا حالا كجا بودي مانگا؟».

مانگا لبخند تلخي زد و گفت كه بيچاره شده؛ «ولي تا گفتم بيچاره شدم و پول‌هايم را بردند، پروين يك قدم عقب رفت. حالم خيلي گرفته شد. اصلا فكرش را نمي‌كردم. يك جورهايي بهم برخورد. بغض كردم و پيش خودم گفتم بگذار ببينم چي مي‌گويد».

پروين گفت: «بگذار ببينم چي كار مي‌توانم برايت بكنم. با چند تا از تماشاچي‌ها صحبت مي‌كنم ببينم مي‌توانند برايت كاري بكنند». مانگا ديگر نمي‌توانست جلوي خودش را بگيرد؛ «دستم را گذاشتم روي شكمش و گفتم: به امام زمان اگر زن و بچه‌ام توي اين وضعيت نبودند، همين جا شكمت را سفره مي‌كردم.

اين همه برايت زحمت كشيدم، حالا مي‌خواهي كاسة‌ گدايي برايم بگيري؟ اشكم داشت درمي‌آمد. براي همين از نمايشگاه زدم بيرون». توي همان روزها يك روز داريوش مصطفوي، رئيس وقت فدراسيون فوتبال را ديد. او با كمك مصطفوي خانواده‌اش را به تهران برگرداند؛ «خوشحالم كه بالاخره خانواده‌ام را به تهران برگرداندم.

توي همين ماجرا كيان افسرده شد و بعد آن بلا به سرمان آمد. دوست مصطفوي مرا پيش يك آقايي برد به اسم غزنوي. مي‌خواست بهم كار بدهد. ولي گفتم بي‌خيال شود و خودم رفتم توي دامداري مشغول كار شدم». 11روز بعد با ماشين تصادف كرد و 5ميليون تخم‌مرغ اين كارخانه شكست:«باز هم كلي توي خرج افتادم. ديگر نمي‌دانستم چي كار كنم».

دادكان مرا تداركاتچي كرد

بازي با ملوان سال 1356. همراه با فتح‌آبادي (وسط) و در كنار پيكان مهاجم پرسپوليس.

وقتي كه حسين فكري، سرمربي اسبق تيم ملي درگذشت، علي مانگا توي مراسم ختم او شركت كرد. توي مراسم خيلي از آدم‌هاي فوتبالي حضور داشتند. مانگا خيلي از اين آدم‌ها را پس از مدت‌ها مي‌ديد و در اين ميان محمد دادكان را هم ديد. او 27سال پيش به خاطر پروين با دادكان درگير شده بود. دادكان اما اصلا به روي خودش نياورد و مانگارا در آغوش گرفت و گفت: «كجايي؟ چي كار مي‌كني؟».

فرداي آن روز مانگا به فدراسيون فوتبال در خيابان پاكستان رفت. كلي با دادكان از گذشته گفتند و درد دل كردند. دست آخر دادكان پيشنهاد داد كه كارمند فدراسيون فوتبال شود و به عنوان تداركاتچي توي تيم‌هاي ملي حضور داشته باشد؛«با اينكه ماهي 150هزار تومان مي‌گرفتم و 200تومان اجاره خانه مي‌دادم، خيلي خوشحال بودم.

رفتم توي اردوي تيم ملي ب. آن موقع مربي‌اش بيژن ذوالفقار نسب بود. با اين تيم رفتم بازي‌هاي غرب آسيا توي عربستان. يعني كارم را از آنجا شروع كردم. الان هم بيشتر با تيم ملي اميد هستم. خدا را شكر. راضي هستم كه همچنان با فوتبال زندگي مي‌كنم.»

دوستي با حسين سيرابي

وقتي جوان بوديك موتورسيكلت داشت. مانگا معمولا با موتورش به شهرستان‌ها سفر مي‌كرد تا بازي تيم محبوبش را از دست ندهد. او گاهي هم يك همراه داشت و آن حسين طالب‌لو پدر وحيد، گلر استقلال بود. دوستي اين دو همان موقع شكل گرفت و هر دوي آنها نقشي هم در دوران انقلاب داشتند؛ «دوتايي مي‌رفتيم توي تظاهرات شركت مي‌كرديم.

يك دفعه هم زخمي شدم. البته خيلي جدي نبود و اصلا دوست ندارم اين موضوع را بنويسيد چون چيزي نبود. خلاصه ما هم موافق حكومت گذشته نبوديم». دوستي مانگا و طالب‌لو يك جايي داشت به هم مي‌‌‌خورد؛ يعني مانگا به خاطر حضور وحيد طالب‌لو توي استقلال از دستش دلخور بود؛ «يك روز به‌اش گفتم حسين، تو كه اين همه دم از تعصب به پرسپوليس مي‌‌زني و خودت را مي‌كشي، چرا پسرت را به استقلال فرستاده‌اي؟ ».

, Myeli-kohan est le nouveau sélectionneur de Team Melli Iranمایلی کهن سرمربی تیم ملی ایران

Partager cet article

افسانه علی مانگا

Partager cet article